Zdrowie psychiczne bardzo często jest przez nas samych ignorowane. Objawy choroby nie są przecież tak oczywiste, jak te, które dotyczą ciała. Przewlekłe bóle głowy, problemy żołądkowe czy pogorszenie wzroku szybko utrudniają nam funkcjonowanie. Kondycja zdrowia psychicznego jest natomiast trudna do zdiagnozowana w pierwszych etapach zaburzeń. Na co należy zwracać uwagę, jakie są czynniki negatywnie wpływające na zdrowie psychiczne i jak zadbać o higienę psychiczną?
Poczuj i odpuść
Smutek, strach, frustracja, złość. Odczuwanie tych emocji jest naturalne i wbrew pozorom potrzebne. Pomimo że nie są przyjemne i zazwyczaj określane mianem „negatywnych”, przynoszą nam korzyści. Jak dbać o psychikę to nie unikanie takich emocji, a wsłuchiwanie się w nie. Złość sygnalizuje, że nie godzimy się na daną sytuację, smutek, że czegoś nam brakuje, strach pomaga reagować na zagrożenia. Zachowanie higieny psychicznej polega również na tym, bym dać sobie przestrzeń do odczuwania i odpuszczania takich emocji. Kumulowanie w sobie odczuć (pielęgnowanie ich lub odwrotnie – ignorowanie i pozostawienie) będzie miało niekorzystny skutek. Zaczną przejmować kontrolę nad naszym zachowaniem, mieć wpływ na relacje z innymi, poczucie własnej wartości i szczęścia. Zasady zdrowia psychicznego w tym kontekście to rozpoznać daną emocję, dać sobie prawo do jej odczuwania i odpuścić, aby nie nabrała mocy.
Jak zadbać o higienę psychiczną – pierwsze objawy
Odczuwanie trudnych emocji jest naturalne. Jeśli jednak codziennie czujemy się smutni, nic nas nie cieszy – to pierwszy sygnał do niepokoju. Kondycja zdrowia psychicznego jest oczywiście zmienna i możemy mieć chwile (a nawet kilka dni) obniżonego nastroju. Kiedy należy zacząć bardziej zainteresować się higieną psychiczną? Gdy poczucie złości, rozdrażnienia, żalu jest w nas tygodniami i znacząco obniża jakość życia. Możemy zaobserwować problemy ze spaniem, ataki paniki, brak ochoty na kontakt z innymi. Emocje mają realny wpływ na nasze ciało. Zdrowie psychiczne a fizyczne jest ze sobą nierozerwalnie połączone. Ten związek stał się tematem badań wielu lekarzy, psychologów, psychiatrów, osób zajmujących się medycyną alternatywną. Coraz częściej szukają możliwości leczenia objawów fizycznych za pomocą dotarcia do przyczyn odczuwania danych emocji.
Czynniki wpływające na zdrowie psychiczne
Chcąc poprawić swój dobrostan lub zadbać o siebie holistycznie, warto wiedzieć, co wpływa na zdrowie psychiczne. Przede wszystkim codzienny styl życia, czyli:
- rodzaj wykonywanej pracy,
- relacje z najbliższymi,
- ilość czasu na odpoczynek i swoje pasje,
- własne poczucie wartości i spełnienia,
- aktywność fizyczna,
- odżywianie.
Jest to kwestia wielowymiarowa i w obecnych czasach trudna to odpowiedniego zbalansowania. Jak dbać o psychikę wymaga dużej samoświadomości oraz uwagi. Postępujący konsumpcjonizm, stresująca sytuacja polityczna i gospodarcza, zagrożenie ekologiczne… to czynniki negatywnie wpływające na zdrowie psychiczne. Na całym świecie ogromna ilość osób popada w zaburzenia psychiczne, boryka się z obniżeniem nastroju i aktywności. Na depresję choruje szacunkowo 350 mln ludzi na świecie, a w Polsce prawie 8 milionów (biorąc pod uwagę tylko dorosłych)! Mamy do czynienia ze zjawiskiem, które wyniszcza społeczeństwa. Dlatego tak ważne jest, aby już od najmłodszych lat uczyć się, jak zadbać o higienę psychiczną. Problem zaburzeń psychicznych coraz częściej dotyka również dzieci i nastolatków…
Emocje, wdzięczność, aktywność
Wiedząc już, co wpływa na zdrowie psychiczne, można zastanowić się nad planem działania. Każda sfera wymieniona powyżej należy do indywidualnej oceny. Jeśli odczuwamy daną emocję, starajmy się poszukać jej przyczyn. Czujemy złość? Na kogo, w jakich sytuacjach, dlaczego? Czy pod przykryciem złości czuje się poczucie niesprawiedliwości, złego traktowania, a może bezsilność? Zdrowie psychiczne a fizyczne jest nierozerwalne, dlatego czy obserwujemy u siebie cielesne objawy? Mamy problemy z usypianiem, ciężko oddychamy, nie możemy się skupić, drżą nam dłonie? Warto spróbować poradzić sobie samodzielnie, zanim udamy się do lekarza lub terapeuty. Wymaga to jednak regularności, dużej samoświadomości, cierpliwości oraz czasu. Jak zadbać o higienę psychiczną?
Zasady zdrowia psychicznego
Zaczynając od podstaw, należy przyjrzeć się swojej codzienności i nawykom. O której kładziemy się spać i wstajemy, czy znajdujemy czas na odpoczynek, jak się odżywiamy?
Jest wiele czynników wpływających na zdrowie psychiczne:
- Jakość i regularność snu
- Odpowiednie nawodnienie, spożywanie wartościowo odżywczych pokarmów
- Ruch – aktywność fizyczna pobudza endorfiny
- Praca z własnymi przekonaniami oraz z oddechem
- Odpoczynek, zmiana otoczenia (wyjazdy)
- Wzbudzanie w sobie emocji o wysokich wibracjach (miłość, wdzięczność)
Jak dbać o psychikę? Wysypiać się, ćwiczyć regularnie w ulubiony sposób (ruch to nawet powolny spacer!), jeść dużo warzyw i nie przejadać się. To wszystko ma wpływ na naszą gospodarkę hormonalną, która ma ogromne znaczenie dla kondycji zdrowia psychicznego. Wiele osób poleca medytację jako sposób na uspokojenie myśli, odstresowanie. Wystarczy 15 minut codziennie, aby nauczyć się zarządzać swoimi emocjami, zniwelować działanie czynników, negatywnie wpływających na zdrowie psychiczne. To samo dotyczy praktyki wdzięczności – przypominania sobie, za co jesteśmy w życiu wdzięczni. Miłość, radość, spokój, akceptacja… Te emocje budują w nas odporność na przeciwności losu, pomagają skutecznie zadbać o higienę psychiczną. Należy również pamiętać o odpoczynku – nie tylko tym codziennym. Wyjazdy (nawet kilkudniowe) poza miejsce zamieszkania pozwalają spojrzeć na problemy z innej perspektywy. Najlepiej wybierać takie destynacje, które pozwolą nam bardziej obcować z naturą.
